Met het lanceren van de befaamde Green Paper startte de Europese Commissie een consultatieperiode, die eind van deze maand afloopt. Overheden, brancheorganisaties en kansspelorganisaties, om de belangrijkste stakeholders maar te noemen, kunnen inzicht geven in de wijze waarop de gang van zaken nu geregeld is en wat er aan ontwikkelingen gaande is.
Knelpunten
Met de uitkomsten moet de EC aan de slag om te trachten een beetje lijn te krijgen in de vele nationale regelingen, die vaak haaks op elkaar geschreven zijn en waarin nauwelijks enige aanzet te vinden lijkt om tot harmonisatie te komen. De twee grootste knelpunten zijn de positie van de (nationale) loterijen die staatskassen, dan wel maatschappelijke doelen spekken en de opkomst van online gambling, nu goed voor een kleine acht miljard omzet op jaarbasis binnen de Europese Unie met een verwachte verdubbeling in het jaar 2013. Andere knelpunten zijn verslavingsrisico’s, fraudegevoeligheid, consumentenbescherming en ethische bezwaren tegen kansspelen in het algemeen.
Democratische uitgangspunten
De Europese Unie bestaat uit democratieën, waarbij uiteindelijk de zeggenschap bij de burgers ligt. Via verkiezingen en referenda worden de burgers over het beleid geraadpleegd en kunnen zittende regenten hun verblijf op het pluche verlengen of een lege doos zoeken voor hun persoonlijke spullen om plaats te maken voor een andere kandidaat. Maar die beoordeling gebeurt zelden op onderdelen, meer op de algemene indruk die de kiezer van de regering heeft en van de mogelijke alternatieven. Het referendum is op zich zeer democratisch -regering vraagt volk om raad of besluit- maar het is niet altijd geschikt, omdat een referendum altijd een welles-nietes verhaal is. Je bent voor of tegen, het is ja of nee. Als de keuze zo simpel is, dan is het prima, maar vaak liggen de zaken wat genuanceerder. In Malta vond de afgelopen maand een referendum plaats of echtscheiding mogelijk zou moeten worden. Het antwoord was ja, althans bij een meerderheid, en daarmee is de zaak duidelijk. Het is aan regering en parlement om dat verder in wetgeving om te zetten.
Beleidsvorming
Een referendum over gokken zou interessant zijn, maar wat moet je dan vragen? Het bieden van een keus tussen een volledig verbod of volledige vrijgave is veel te ruim. Want dat sluit alle opties daartussen uit. Je zou dan een referendum moeten houden met een meerkeuze inhoud. Wat vindt u van dit en wat vindt u van dat. Maar dan zet je het volk op de stoel van het parlement, want die zijn ervoor gekozen om beleid te maken dat recht doet aan de materie, de belanghebbenden en de wil van de kiezers. Daarbij hebben ze hulpmiddelen, zoals het volgen van opiniestukken in kranten, tijdschriften en op internet. Ze praten met belanghebbenden, kunnen onderzoek laten doen om ondersteuning te bieden bij het bepalen van het beleid en eventueel enquêtes houden om te polsen hoe het publiek er op onderdelen over denkt. De discussie wordt nu vooral gevoerd op het slappe koord van de nationale belangen en aan de rekstok van de spelersbescherming. Die nationale belangen zijn op zich heel legitiem, niet in één nachtvorstje tot stand gekomen, maar vaak in een langjarige traditie gevormd en gegroeid. Dat geldt met name voor loterijen, paardenrennen en landcasino’s. Ze hebben zich een plaats verworven in de samenleving en zijn vaak zeer populair. Ze leveren de staat geld op, maar zijn ook een geldkraan voor allerlei maatschappelijke doelen op het terrein van sport, cultuur, gezondheidszorg en educatie.
Europese rechtsspraak
Populariteit is een goede maatstaf, maar niet zaligmakend. Als een bepaald natuurgebied door grote groepen mensen bezocht wordt, duidt dat op populariteit, maar de vraag is of dat natuurgebied dat wel kan dragen. Zo ja, prima, zo nee, dan moet je afwegingen gaan maken. In ons kleine land hebben we met tientallen van dit soort vraagstukken te maken, altijd lastig omdat je zelden of nooit alle belangen tot een ieders tevredenheid kunt dienen. Spelersbescherming is een subjectief gegeven, waar je alle kanten mee uit kunt. Voor het Europees Hof van Justitie is dit aspect steeds de belangrijkste motivatie geweest om het aan EU lidstaten toe te staan beleid te voeren dat sterk afweek van algemene Europese uitgangspunten, zoals een vrij verkeer van diensten. Gelukkig voor de industrie heeft het Europees Hof vooral de afgelopen twee jaar die uitspraken wat aangescherpt, in die zin dat er wel sprake moet zijn van een consistent en terughoudend beleid. Door die gedachte gevoed hebben de afgelopen maanden verschillende overheden van hun nationale rechters gevoelige tikken op de vingers gekregen, omdat hun beleid die kenmerken niet of niet langer in zich droegen.
Tegenstellingen
In Brussel vond vorige week de European Gambling Policy Conference plaats. Centraal daarin stond de Green Paper en wat we daar mee aan moeten. Vertegenwoordigers van brancheorganisaties en vooral uit de politiek voerden er het woord en achter de schermen zal menig discussie hebben plaatsgevonden. Heel voorzichtig kan worden gesteld dat men grosso modo niet erg gelukkig is met de huidige situatie, maar dat men veel hobbels ziet om te komen tot een Europese regelgeving. Het eigenbelang van de lidstaten en de verschillende wijze waarop ethisch tegen kansspelen wordt aangekeken, zullen een snelle en doelgerichte harmonisatie in de weg staan. Morgen in het tweede deel van dit artikel een paar uitspraken, tijdens de conferentie in Brussel gedaan. Vervolgens bespreek ik een model, waarbij de belangrijkste aspecten aan bod zullen komen en dat werkbaar moet kunnen zijn. Het houdt namelijk rekening houdt met nationale gevoelens en belangen, terwijl het toch ruime openingen biedt voor de industrie en de consumenten maximale bescherming biedt.
