Al jaren wordt er gewerkt aan een nieuwe wetgeving waarbij online kansspelen gelegaliseerd zal worden en het Holland Casino niet meer het alleenrecht zal hebben. De reden dat er op dit moment nog steeds een 60 jaar oude wet van kracht is over kansspelen is dat Nederland blijkbaar toch wat moeite heeft met het fenomeen gokken. In dit artikel zal meer ingegaan worden op dit onderwerp. Waarom loopt Nederland zo hopeloos achter als het gaat om kansspelen, terwijl het op andere gebieden juist erg vooruitstrevend is? Hoe komt het dat gokken vaak als vies woord wordt gezien, terwijl we er onbewust allemaal aan meedoen? Deze interessante vraagstukken waar we dieper op in zullen gaan.
Kansspelen een plek geven
Op de een of andere manier hebben we in ons land wat moeite om kansspelen, op welke manier dan ook, een plaats te geven. Politiek gezien leeft dat vooral in het christendemocratische kamp. Hier hangt rond gokken toch een zweem van zondigheid. Aanhangers van deze stroming willen vooral de mensen beschermen tegen het ‘kwaad’. Maar ook bij de sociaaldemocratische partijen zijn ze niet zo gek op gokken. Volgens hen moeten mensen verstandig met hun geld omgaan en vooral niet vergokken of verdrinken. Deze partijen hebben er allemaal een handje van om wat betuttelend met de samenleving om te gaan.
Nederlandse gierigheid?
In ons land vindt men het ook erg belangrijk dat je voor je geld moet werken. Voor mensen die niet in staat zijn om te werken door ziekte, handicap of ouderdom wordt er gezorgd voor een sociaal vangnet. Nederland was jarenlang een indrukwekkende verzorgingsstaat, die als voorbeeld fungeerde voor veel andere landen. Hoewel er tegenwoordig meer geneigd wordt naar een ‘participatie samenleving’ heeft ons land nog steeds een van de beste zorg programma’s.
Is beleggen ook gokken?
Maar wat valt er allemaal precies onder gokken? Je kunt namelijk ook geld verdienen met speculeren. De aandelenhandel en valutahandel zijn goede voorbeelden hiervan. Maar toch hebben de meeste Nederlanders niets op met speculanten, terwijl bijna alle grote bedrijven en banken zich hier wel mee bezig houden. Als je belegt met je pensioenfonds en als je een huis koopt of schilderij wil je ook dat het later meer oplevert dan de prijs die je er voor betaald hebt. Dat is ook een zekere vorm van gokken.
Gokken en loterijen
Als je alle vormen van kansspelen in acht neemt, dan horen loterijen daar ook zeker bij. Hoewel het meedoen aan loterijen overduidelijk gokken is, lijkt dit meer te worden geaccepteerd dan het spelen in een casino. Steeds meer mensen kopen wel eens een Staatslot of spelen mee met de Lotto of Postcodeloterij en het wordt nauwelijks nog als gokken gezien. Maar dat is het natuurlijk wel. Op TV zie je een bepaald kaal heerschap langs allerlei prijswinnaars rennen in de Postcodeloterij en vragen of ze dat ooit gedacht hadden en waarom ze eigenlijk meedoen. De meeste mensen antwoorden dat ze meedoen vanwege de goede doelen. Alsof je dan niet beter je geld rechtstreeks aan het goede doel kunt doneren. Het speelt vooral mee als excuus om het meespelen met een loterij te rechtvaardigen.
En hoeveel mensen spelen wel niet bingo? In elk bejaardentehuis wordt fanatiek gebingood en op elke bijeenkomst van welke vereniging dan ook gaat geheid iemand rond met loten, waarbij leuke prijzen zijn te winnen. En de mensen doen graag mee, want het spekt de verenigingskas, toch? Alsof je daar niet gewoon met de pet voor rond kunt gaan.
De sociaal geaccepteerde kansspelen
Zonder diepgaand universitair onderzoek gedaan te hebben komen we op het volgende lijstje van kansspelactiviteiten, die er voor veel Nederlanders wel mee door kunnen:
- Een buurmeisje sponsoren, dat 5 kilometer gaat wandelen voor een schooltje ergens in Malawi
- Lotjes kopen voor het welzijn van verenigingen, de kaartclub in de buurt of het Sinterklaasfeest in het naburige verzorgingshuis.
- Meedoen met de Staatsloterij of de Lotto/Toto (het is er al zo lang, hè)
- Het meespelen in de Postcodeloterij en allerlei andere kleinere loterijvormen
Calvinisten in het casino
Nederland is over het algemeen een protestants christelijk land. Het begrip calvinisme hoort daar ook bij, maar dit heeft toch vaak een negatieve klank. Het doet denken aan onbuigzaamheid, maar dit is volkomen ten onrechte. Calvinisten hebben zich politiek gezien juist altijd heel pragmatisch gedragen. Dat kwam ook tot uiting in het dagelijks leven. Uitgezonderd zijn misschien de wat kleinere kerkgenootschappen, maar de meeste protestantse gemeenschappen zijn heel flexibel meegegaan met de moderne tijd.
Er zijn nog een paar christelijke gewoontes die nog redelijk in stand gehouden worden, zoals de zondagsrust, maar dit is ook steeds meer aan het verdwijnen. De zelfopgelegde beperkingen zoals het geen geld uit mogen geven op zondag (behalve in de collectezak in de kerk dan) zijn al lang verleden tijd. Mensen draaien hun hoofd niet meer weg als ze een ijskraam zien op zondag. Slechts een kleine groep mensen doet hier nog fanatiek aan mee.
Wie wat bewaart, die heeft wat
Veel mensen van de oudere generatie in Nederland heeft nog armoede gekend, vooral door de Tweede Wereldoorlog en de nasleep daarvan. Bijna iedereen had in die tijd een zwaar bestaan. Mensen die wel het hoofd boven water konden houden koesterden dat dan ook zeer. De deugden zuinigheid en spaarzaamheid stonden hoog in het vaandel. Mensen die wel onder de armoedegrens leefden waren afhankelijk van steun, wat vaak door kerken mede mogelijk werd gemaakt. Toen waren kerken gesloten gemeenschappen binnen een stad of een dorp, waar iedereen elkaar kende en waar niets geheim bleef. Werd een man regelmatig gesignaleerd in de kroeg en hield de vrouw ondertussen de hand op bij de diaconie, dan was de schande twee keer zo erg.
In die armoedige omstandigheden was het heel begrijpelijk dat verkwisting als een doodzonde werd gezien. Dit zou ook de negatieve houding die veel Nederlanders hebben tegen casino’s en gokken kunnen verklaren. Geen volk ter wereld heeft zoveel geld opgepot staan als de Nederlanders, in spaarvarkentjes, oude sokken, geldkistjes, op spaarrekeningen en in pensioenfondsen. Onze volksaard staat gekerfd in oude wijsheden als ‘wie wat bewaart, die heeft wat’ en ‘zuinigheid met vlijt bouwt huizen als kastelen’. Het hoeft niet te ontaarden in gierigheid, maar een beetje op je centen letten kan helemaal geen kwaad.
Geloofsbeleving
Een andere reden voor de terughoudendheid tegenover gokken is ook aan het protestantisme te herleiden. De protestanten hechtten namelijk zeer veel waarde aan Bijbelkennis. Voor de verzuiling waren alle mensen verdeeld over allerlei groepen met elk hun specifieke religie of overtuiging. In de protestantse groepen werd op vele momenten over de Bijbel gepraat. Scholen, sportverenigingen, jongerenverenigingen, noem maar op, ze hadden allemaal een label. En als het label christelijk was, dan werd er bij elke bijeenkomst wel een keer Bijbel gelezen. Bijbelstudie was toen heel normaal en dagelijks werd er in de gezinnen aan tafel voorgelezen uit het heilige boek. Ook bijna alle scholen waren christelijk georiënteerd en dat werd toen serieuzer genomen dan nu.
Paulinisme
Voor protestanten stond het Nieuwe Testament centraal in de geloofsbeleving. Vooral de brieven van Paulus werden graag aangehaald. Calvinisme is eigenlijk ook een soort paulinisme. Paulus schreef in een brief aan zijn leerling Timotheüs een stukje filosofie over geldzucht en dat het leidt tot verstrikking in dwaze en schadelijke begeerten, verderf en ondergang. Met andere woorden, het streven naar meer geld zal ongetwijfeld leiden tot ellende.
Minder weerstand dan vroeger
Door de stellige overtuiging van Paulus over geld waren protestanten sterk tegen kansspelen. Tegenwoordig wordt er kritischer naar de Bijbel gekeken en zijn de meeste christenen niet meer zo streng op dat gebied. Ook in de politiek hebben meer liberale ideeën de overhand gekregen en er is meer ruimte voor ontspanning en vermaak. Daar hoort nu ook een bezoekje aan het casino bij. Geld uitgeven doe je namelijk ook in de bioscoop of in een pretpark. Meestal gaan bezoeken mensen nu in groepen het casino, waardoor de sociale controle meteen geregeld is. De calvinistische eenling, die in een casino wordt aangetroffen moet echter met argwaan worden bekeken. Hij dwaalt af van stevig gewortelde principes. Het maakt daarbij nauwelijks verschil of hij zich zulke bezoekjes financieel wel of niet kan veroorloven.
We kunnen ons lijstje van kansspelactiviteiten, die er voor veel Nederlanders wel mee door kunnen, dus nu een beetje uitbreiden:
- Een buurmeisje sponsoren, dat 5 kilometer gaat wandelen voor een schooltje ergens in Malawi
- Lotjes kopen voor het welzijn van verenigingen, de kaartclub in de buurt of het Sinterklaasfeest in het naburige verzorgingshuis.
- Meedoen met de Staatsloterij of de Lotto/Toto (het is er al zo lang, hè)
- Het meespelen in de Postcodeloterij en allerlei andere kleinere loterijvormen
- Een bezoekje brengen aan een casino in het kader van ontspanning of vermaak (dat moet toch een keer kunnen…)
Het internet en de media
Mede dankzij de media is de verzuiling in Nederland geleidelijk aan te komen vervagen. Mensen werden niet langer extreem in hokjes geplaatst. Dit heeft ook te maken met het toenemende aantal niet-christelijke mensen, of in ieder geval meer mensen die toleranter staan tegenover mensen met andere overtuigingen. Er zijn nog veel sporen te vinden van hoe de verzuiling is geweest, door de omroepen, kranten, politieke partijen, vakbewegingen en veel andere verenigingen, maar over het algemeen wordt er tegenwoordig vooral samengewerkt. De ontzuiling hangt ook samen met de individualisering van Nederland. Terwijl Nederland al doende rustig doorpolderde en er keurig aangeharkt bij lag, was daar het internet…
Het is overduidelijk dat het internet de wereld compleet heeft veranderd. Mensen hebben nog nooit eerder zo makkelijk en goedkoop contact met elkaar kunnen maken. Het hele leven wordt inmiddels gedeeld met het wereld wijde web. Je wordt zowat doodgegooid met foto’s, filmpjes, vlogs, blogs en noem maar op. Zelfs in de klassieke media zoals krant, tv en radio is er door veranderd. Niet langer wordt er alleen maar statisch het nieuws vermeld, maar wordt er ook aandacht besteed aan internet ‘virals’. Er zijn allemaal online ‘communities’ ontstaan, waardoor iedereen zich wel kan aansluiten bij een passende groep.
Online beoefenen van kansspelen
Online gemeenschappen kunnen dus met een heel algemeen karakter het world wide web vullen, maar ook met een specifiek doel. Dankzij het internet heeft de aloude vereniging of stichting nieuwe vormen gekregen. Het belangrijkste gebruik van het internet was en is nog steeds het uitwisselen van informatie, maar tegenwoordig worden zelfs zeer grote en complexe onderzoeken via internet gecoördineerd. Er werd nooit eerder op zo’n grote schaal samengewerkt in de wetenschappelijke wereld als nu.
Naast het uitwisselen van kennis is het internet nu ook de grootste bron van entertainment. Vooral door smartphones is het internet nu overal beschikbaar en wordt er nu altijd en overal gesurft, gestreamd en gesocialised. Alles wordt gedaan via het internet. Muziek luisteren, films kijken, spellen spelen en zelfs boodschappen doen. Het internet is ook een makkelijk middel voor de verspreiding van illegale dingen. Internationale grenzen zijn namelijk geen obstakel op het internet en de slimste geeks weten alle restricties wel te omzeilen. Dat is niet een reden om alles gelijk plat te gooien, zo doen we dat in ‘real life’ ook niet. Maar het is wel altijd stof voor discussie. Nu bijvoorbeeld weer bij de opkomst van het gamen en online gokken. Helaas voor tegenstanders kan dit toch niet tegengehouden worden. Maar hoe gaan we daar dan in Nederland mee om?
De oude calvinist
Standbeeld van Johannes Calvijn
Zoals eerder gezegd heeft het internet de wereld totaal veranderd. Maar heeft het ook de individuele mens veranderd? Daar kan over getwijfeld worden. De oude calvinist die we leerden kennen in de vorige aflevering waagde het zelfs om in een casino te komen, dus zal hij op het internet ook op zoek zijn gegaan. Juist op het internet kan je anoniem zijn. Waar je eerst misschien raar wordt aangekeken als je een pornoblaadje kocht in de winkel, kun je nu ongestoord rondneuzen op het internet.
Naar een casino gaan is dus nu ook niet meer zo moeilijk. Je kunt zo vanaf je huiskamer aan de digitale roulette- of blackjack tafel aanschuiven. Spelen kan je zelfs gratis doen, maar natuurlijk ook met hard valuta, wat een stuk spannender is. Maar dat is natuurlijk wel te zien aan je bankrekening, waardoor spelers alsnog open moeten zijn tegenover het huishouden. De meesten zullen dat ook gewoon zijn, waarom niet?
Internetmensen
De evolutie van de mens is zoals een kind opgroeit: zoekend, lerend, genietend, ondeugend en spelend. Dat gaat ook altijd gepaard met vallen en opstaan. De moderne internetmens is daar een afspiegeling van. Er wordt uitgebreid gebruik gemaakt van de nieuwe mogelijkheden die dankzij het internet in leven zijn geroepen. Als het nou gaat om pokeren, schaken of postzegels verzamelen, het is zo makkelijk om in contact te komen met mensen over de hele wereld. Wie op die manier contact heeft met iemand uit China, Rusland, Zambia of Peru zal minder geneigd zijn daar bommen op te gooien. Misschien zal door al die verschillende communities de samenleving nog eens harmonieus worden.
We kunnen ons lijstje van kansspelactiviteiten, die er voor veel Nederlanders wel mee door kunnen, nu een definitief karakter geven:
- Een buurmeisje sponsoren, dat 5 kilometer gaat wandelen voor een schooltje ergens in Malawi
- Lotjes kopen voor het welzijn van verenigingen, de kaartclub in de buurt of het Sinterklaasfeest in het naburige verzorgingshuis.
- Meespelen in de Staatsloterij of de Lotto/Toto (het is er al zo lang, hè)
- Meedoen aan de Postcodeloterij, BankGiroLoterij, SponsorBingoLoterij en vergelijkbare loterijvormen (ach, het is toch ook voor een goed doel)
- Het brengen van een bezoekje aan een casino in het kader van ontspanning of vermaak (dat moet toch een keer kunnen…)
- Een bezoekje brengen aan online casino’s of andere gemeenschappen waar gespeeld kan worden (is het niet mooi om te spelen met en tegen mensen uit alle hoeken van de wereld…?)
Inderdaad, Nederlanders zijn kansspelers bij uitstek! Welk ander volk weet steeds weer nieuwe aureooltjes te bedenken…?
